“ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಅತ್ಯಂತ ಆತಂಕಕಾರಿ, ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ನಡೆ”-ಅರಣ್ಯ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಬೃಂದಾ ಕಾರಟ್‍ ಪತ್ರ
“ಕಳೆದ ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷದಿಂದ, ಹಂತ-ಹಂತವಾಗಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರೋಶಕಾರಿ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಸವಾಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮಗಳಿಲ್ಲದೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಅರಣ್ಯ ಕಾಯ್ದೆ, 1927ಕ್ಕೆ ಕರಡು ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ನಾನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಆತಂಕಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತ, ತಮ್ಮ ಮಂತ್ರಾಲಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಿರಿ. ಆದರೆ ಇದು ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಸವಾಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಂತ್ರಾಲಯದ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲು ನನಗೆ ಖೇದವಾಗುತ್ತಿದೆ.”
ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎರಡನೇ ಬಿಜೆಪಿ ಸರಕಾರವೂ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡಲು ಮುಂದಾಗಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸಿಂಧುತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ 2008 ರಲ್ಲಿ, ನಂತರ ಮತ್ತೆ 2016ರಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ್ದ ಅರ್ಜಿಯ ವಿಚಾರಣೆ ಸಪ್ಟಂಬರ್‍ 12ರಂದು ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇತ್ತು. ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಸರಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ವಾದ ಮಂಡಿಸಬೇಕಾದ ಸಾಲಿಸಿಟರ್ ಜನರಲ್ ಹಾಜರಿದ್ದಾರೆಯೇ ಎಂದು ಕೇಳಿತು. ಅವರು ಹಾಜರಿರಲಿಲ್ಲ, ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಬೇರೆ ಯಾವ ಹಿರಿಯ ಕಾನೂನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದ ಅರ್ಜಿದಾರರು ಈ ಬಾರಿ ಮತ್ತೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಗಳು ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳ ಹಿತಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಮೂರು ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಅವನ್ನು ಕೂಡ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಈ ಕುರಿತಂತೆ ಮುಂದಿನ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ನವಂಬರ್‍ 26ರಂದು ನಡೆಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದೆ.
ಇದು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಕಡೆಯಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಆತಂಕಕಾರಿಯಾದ ಮತ್ತು ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ನಡೆ ಎಂದು ಸಿಪಿಐ(ಎಂ)ನ ಪೊಲಿಟ್‍ಬ್ಯುರೊ ಸದಸ್ಯರಾದ ಬೃಂದಾ ಕಾರಟ್‍ ಕೇಂದ್ರ ಪರಿಸರ, ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣ ಬದಲಾವಣೆ ಇಲಾಖೆಯ ಮಂತ್ರಿಗಳಾದ ಪ್ರಕಾಶ ಜಾವ್ಡೇಕರ್‍ ರವರಿಗೆ ಮರುದಿನವೇ ಬರೆದಿರುವ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಕಳೆದ ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷದಿಂದ, ಹಂತ-ಹಂತವಾಗಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರೋಶಕಾರಿ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಸವಾಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮಗಳಿಲ್ಲದೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಈ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಗಮನಕ್ಕೆ ತರಲಾಗಿದೆ.
ಕಳೆದ ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕುಗಳು ತಪ್ಪುಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಸುಮಾರು 10 ಲಕ್ಷ ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳನ್ನು ಕೂಡಲೇ ಒಕ್ಕಲೆಬ್ಬಿಸುವ ಆದೇಶವನ್ನು ನೀಡಿತ್ತು. ಆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ದಿನದಂದೂ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಈ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ, ಆಮೂಲಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಗಳ ಹಿತರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಸಾಲಿಸಿಟರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಹಿರಿಯ ಕಾನೂನು ಅಧಿಕಾರಿಯ ಗೈರು ಹಾಜರಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಆದೇಶ ಬಂದಿತ್ತು.
ಈ ಆದೇಶದ ವಿರುದ್ಧ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ತೀವ್ರ ಆಕ್ರೋಶ ವ್ಯಕ್ತವಾದ ನಂತರವೇ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಧಾವಿಸಿ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ನೀಡಿತು. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಗೈರು ಹಾಜರಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯವಾಸಿ ಜನಗಳ ಭೀತಿಯ, ಅಸುರಕ್ಷಿತತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.
ಗೈರು ಹಾಜರಿ ಕೇವಲ ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ, ಪರೋಕ್ಷ ಸಮ್ಮತಿಯಿಂದ ನಡೆದಿರುವಂತದ್ದು ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಬಲಗೊಂಡಿದೆ:
ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನ ಬುಡಕಟ್ಟು ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮಂತ್ರಾಲಯದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸಿಂಧುತ್ವಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಹಾಕಿರುವ ಈ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ, ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣ ಬದಲಾವಣೆ ಮಂತ್ರಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿವಾದಿಯಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬುಡಕಟ್ಟು ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮಂತ್ರಾಲಯ ಸಾಲಿಸಿಟರ್ ಜನರಲ್ ರವರ ಹಾಜರಿಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾಗಿಯೂ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಹಿರಿಯ ಕಾನೂನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಗೈರು ಹಾಜರಿ ಕೇವಲ ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ, ಪರೋಕ್ಷ ಸಮ್ಮತಿಯಿಂದ ನಡೆದಿರುವಂತದ್ದು ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಪ್ಟಂಬರ್‍12 ರ ವಿಚಾರಣೆಯ ನಂತರ ಬಲಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಬೃಂದಾ ಕಾರಟ್‍ ತಮ್ಮ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟ್ ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಒಕ್ಕಲೆಬ್ಬಿಸುವ ಆದೇಶ ಆತುರದ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಈಗಂತೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಲೋಪದೋಷಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹಲವು ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳೇ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರಕಾರ ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿರುವ ಎರಡು ಅಫಿಡವಿಟ್‍ಗಳಿಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯನ್ನೇ ದೂರಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳ ಹಕ್ಕು ದಾವೆಯ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಾಗಿ ಒಂಭತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳು ಬುಡಕಟ್ಟು ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮಂತ್ರಾಲಯಕ್ಕೆ ತಿಳಿಸಿರುವುದಾಗಿಯೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.
ಆದರೂ, ಸಪ್ಟಂಬರ್‍ 12ರಂದು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಅರ್ಜಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನಯದ್ದು, ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳು ಇಂತಹ ತಪ್ಪು ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ತಿರಸ್ಕೃತವಾದ ಹಕ್ಕುದಾವೆಗಳ ಮರುಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸದಂತೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮ ಸಭೆಗಳು ಹೊಸ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸದಂತೆ ತಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರಿದೆ.
ಎರಡನೆಯದ್ದು, “ಭಾರತ ಅರಣ್ಯ ಸರ್ವೆ” (ಎಫ್‍.ಎಸ್.ಐ.) ಸಂಸ್ಥೆ ತನ್ನ ಬಳಿಯಿರುವ ನಕಾಶೆಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ “ಒತ್ತುವರಿ”ಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು. ಇವು ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿರುಪಯೋಗಿ ಎಂದು ಸ್ವತಃ ಸರಕಾರದ ಇಲಾಖೆಯೇ ಹಲವು ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದ್ದರೂ, ಈ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಹಾಕಿರುವುದರ ಉದ್ದೇಶ 2005ರ ನಂತರದ ಅರಣ್ಯ ನಾಶಗಳಿಗೆ ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳನ್ನು ಹೊಣೆಮಾಡುವುದಾಗಿದೆ.
ಮೂರನೆಯ ಅರ್ಜಿ ಎಫ್‍.ಎಸ್.ಐ.ನ್ನು ಈ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು, ಈ ಮೂಲಕ ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳು “ಒತ್ತುವರಿ” ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತುಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಆ ಅರ್ಜಿದಾರರದ್ದು.
ಇವು ಮೂರನ್ನೂ ಸರಕಾರ ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸರಕಾರದ ಹಿರಿಯ ಕಾನೂನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳೇ ಕಾಣೆಯಾಗಿದ್ದರು.
“ಕಳೆದ ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷದಿಂದ, ಹಂತ-ಹಂತವಾಗಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರೋಶಕಾರಿ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಸವಾಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮಗಳಿಲ್ಲದೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ.
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಅರಣ್ಯ ಕಾಯ್ದೆ, 1927ಕ್ಕೆ ಕರಡು ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ನಾನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಆತಂಕಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತ, ತಮ್ಮ ಮಂತ್ರಾಲಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನೀವು ಹೇಳಿದ್ದಿರಿ. ಆದರೆ ಇದು ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಸವಾಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಂತ್ರಾಲಯದ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲು ನನಗೆ ಖೇದವಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಮುಂದಿನ ವಿಚಾರಣೆ ನವಂಬರ್‍ 26ಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಯಾಗಿದೆ. ತಾವು ಸರಿಪಡಿಕೆ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನ ನೀಡುವಿರಾಗಿ ನಾನು ಆಶಿಸುತ್ತೇನೆ” ಎಂದು ಬೃಂದಾ ಕಾರಟ್‍ ತಮ್ಮ ಪತ್ರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.